Tuổi teen "bão táp" - Mẹ và tuổi nổi loạn của con
"Tuổi trẻ như một cơn gió mạnh, nó thổi bay mọi thứ trên đường đi của nó, cả những điều tốt đẹp và xấu xa." - Stendhal. Làm sao để giúp đứa trẻ bình yên giữa cơn bão tuổi dậy thì?
Con gái mình, Khánh Đan, năm nay 12 tuổi. Giống như những đóa hoa dã quỳ rực rỡ, mùa xuân tuổi 12 của con bé cũng mang đến cho mình những cung bậc cảm xúc đầy màu sắc.
Vừa rực rỡ, kiều diễm, nhưng cũng ẩn chứa những cơn giông bão bất chợt, khiến mình loay hoay, bối rối và đôi lúc cảm thấy bất lực.
Khánh Đan, từ một cô bé hiểu chuyện luôn quấn lấy mẹ lúc bé một ngày bỗng chốc thay đổi khiến mình bất ngờ: chiều cao vọt lên, mái tóc đen dài thêm, những đường nét trên khuôn mặt dần thon gọn.
Song song với đó, tâm trạng của con bé cũng trở nên thất thường, dễ cáu gắt, hay nổi nóng và có những hành động mà mình không thể hiểu nổi.
Có những khi, hai mẹ con đang trò chuyện vui vẻ, tâm sự như những người bạn, hoặc nghe cổ huyên thuyên kể chuyện trên trường trong lớp.
Nhưng chỉ một câu nói, một hành động vô ý cũng có thể khiến con bé bùng nổ, biến thành những cuộc cãi vã nảy lửa không hồi kết.
Hoặc có một lần trong giờ đang học môn Toán (vốn là môn học khô khan đáng ghét nhất của cổ) mà cổ lơ là thiếu tập trung hoặc vừa học vừa vẽ vời vớ vẩn vào vở học, mình nhắc nhở nhẹ nhàng, vậy mà con bé lại phản ứng gay gắt, cho rằng mình chì chiết, áp đặt.
Con bé đứng phắt dậy ngay, bước tiến vào phòng và đóng sập cửa lại, khiến mình bàng hoàng và bất lực đến tột cùng.
Lúc đó, mình tự hỏi liệu đây có phải là khái niệm "tự nhận thức bản thân" mà các chuyên gia giáo dục thường nhắc đến ra rả trong sách?
Rằng con bé chỉ là đang bắt đầu hành trình khám phá bản thân, tìm hiểu điểm mạnh - điểm yếu, niềm tin và hệ giá trị của mình.
Tuy nhiên, do thiếu kinh nghiệm sống và sự hiểu biết về bản thân, con bé gặp nhiều khó khăn trong việc xác định những điều này, dẫn đến những hành động bộc phát và mâu thuẫn với mẹ hay những người xung quanh một cách bất chợt.
Là mẹ, mình nhận ra rằng mình cần giúp con gái xây dựng năng lực tự nhận thức bản thân.
Mình bắt đầu tìm hiểu về tâm lý học lứa tuổi, tham gia các hội thảo dành cho cha mẹ có con trong độ tuổi dậy thì.
Mình học cách lắng nghe con nhiều hơn,cố gắng thấu hiểu những suy nghĩ và cảm xúc của con. Mình cũng học cách kiềm chế cảm xúc của bản thân, tránh tranh cãi gay gắt với con.
Tầm quan trọng của sự tự nhận thức bản thân
Khả năng tự nhận thức bản thân (self-awareness) là khả năng nhìn nhận và hiểu rõ chính mình, bao gồm điểm mạnh, điểm yếu, giá trị, động lực và cảm xúc của bản thân; cụ thể là nhận biết rõ năng lực, sở trường và giới hạn của bản thân.
Đây là nền tảng cho sự phát triển toàn diện, giúp con người đưa ra quyết định sáng suốt, giải quyết vấn đề hiệu quả, tăng cường sự tự tin và phát triển bản thân.
Giúp trẻ có niềm tin vào giá trị của bản thân
Tăng cường sự tự tin và lòng tự trọng, giúp trẻ đưa ra quyết định sáng suốt và chịu trách nhiệm cho hành động của mình.
Nâng cao khả năng thích nghi và vượt qua những khó khăn, thử thách trong cuộc sống.
Góp phần hình thành bản sắc cá nhân độc đáo và hướng đến mục tiêu phát triển trong tương lai.
Mình đã và đang làm gì để hỗ trợ cô con gái 12 tuổi xây dựng năng lực tự nhận thức bản thân?
Là người mẹ bận rộn, mình luôn tất bật xoay sở mọi thứ một mình từ việc nhà cửa, chăm sóc nuôi dạy con gái đến lo toan mọi việc gia đình từ sáng tinh mơ đến tối muộn.
Nhưng mình luôn ý thức dành thời gian chất lượng mỗi ngày cho con; vì mình luôn tin rằng chỉ có tình yêu thương giúp mình kết nối và xây dựng năng lực tự nhận thức tốt nhất cho con.
Làm gương cho con
Thể hiện sự tự tin và lòng tự trọng:
Luôn giữ thái độ tích cực, lạc quan trong những tình huống khó khăn hay những điều bất như ý xảy ra mỗi ngày.
Luôn tự nhắc nhở bản thân tránh thể hiện thái độ tự ti, than vãn hay đổ lỗi cho người khác.
Mình nhớ bữa tổ chức sinh nhật tháng 07 vừa rồi cho K.Đ ngày 11.07 bạn ấy có hẹn với hai cô bạn thân là đến từ 8h sáng để cùng nhau tự làm bánh sinh nhật bắp (công thức loại bánh này thì một trong hai cô bạn của Đan đã làm và thành công nên Đan cũng chắc mẩm sẽ có một chiếc bánh kem mới ngon lành cành đào).
Ai dè đến phút 89 bạn đó mệt gọi điện báo là không đến sớm như đã hẹn được. K.Đ tiu ngỉu một chập nhưng mình đã động viên con học cách chủ động linh hoạt trong mọi tình huống bất như ý có thể xảy ra.
Con sốc lại tinh thần thay vì ngồi đó than hay trách bạn thất hứa này nọ , lục tìm công thức trong sách dạy làm bánh đối chiếu xem thêm video rồi bắt tay vào làm cốt bánh, kem bắp rồi trang trí.
Và cuối cùng chúng mình cũng có thành quả là chiếc bánh sinh nhật homemade không khác gì mua ngoài tiệm bánh của mấy chef chuyên nghiệp đâu nghen.
Thể hiện khả năng tự nhận thức bản thân:
Mỗi ngày mình dành thời gian kết nối cùng con quan sát qua rất nhiều hoạt động làm chung: tập Yoga, nấu ăn, làm bánh, đạp xe, đi dạo công viên, đọc sách, … hoạt động nào con thích nhất vì sao con thích , trải nghiệm nào con cảm thấy không thoải mái …
Từ đó giúp con dần hiểu bản thân và tìm ra đâu là điểm mạnh để con có thể phát huy, phần nào là điểm yếu cần dành nhiều thời gian cải thiện.
Hơn thế, con cũng dần học được cách chấp nhận những cảm xúc tiêu cực không vui khi phải làm những việc mình không thích và những cách đơn giản để từng bước nhỏ vượt qua.
Tạo môi trường gia đình an toàn và cởi mở:
Khuyến khích con chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc và lo lắng của mình một cách cởi mở và trung thực.
Lắng nghe con một cách tích cực và không phán xét.
Tôn trọng ý kiến và quan điểm của con, ngay cả khi cha mẹ không đồng ý.
Mình luôn khuyến khích K.Đ học cách nhận diện và gọi tên các loại cảm xúc bằng cách dành thời gian trò chuyện với con, đặt câu hỏi mở để con suy nghĩ trả lời, kiểu: ”Nếu là con trong trường hợp của bạn, thì bạn sẽ cảm thấy thế nào?”.
Hoặc mình sẽ bày tỏ cảm xúc cụ thể của mình với con: ”Mẹ cảm thấy rất vui và hạnh phúc khi nhận được những món quà nhỏ con dành tặng mẹ vào mỗi buổi chiều đi học về, mẹ thật sự biết ơn, cám ơn con gái rất nhiều!”
Những lúc không thể nói chuyện trực tiếp, chúng mình cũng sẽ truyền tay nhau những lá thư viết tay nhỏ xinh như một cách để nuôi dưỡng tình cảm mỗi ngày, chia sẻ cảm xúc và suy nghĩ của nhau.
Nhiều người cho rằng kiểu bày tỏ này hơi sến súa, nhưng với mình dù cuộc sống có trở nên hiện đại đến đâu thì lá thư viết tay trên nền giấy thô ráp vẫn khơi gợi cảm xúc chân thành của người viết dành cho người đọc theo một cách rất riêng.
Còn nữa, mình nhớ có lần đi học về con tỏ vẻ khó chịu vừa về tới nhà đã thao thao kể liên hồi câu chuyện ẩu đả với một bạn nam trong lớp do bị bạn ấy giấu hộp bút chì màu.
Mình ngồi bên cạnh lắng nghe câu chuyện của con, thỉnh thoảng à … ừm ngắt quãng theo mạch câu chuyện đang gây cấn, thêm chút gia vị của sự đồng cảm với nhịp bức xúc đang lên cao trào của cổ:
“Mẹ hiểu là con đang rất khó chịu, đang bực bội với bạn nam ấy vì hành động giấu đồ. Nhưng mẹ nghĩ bạn con chắc cũng không vui nếu thấy con buồn như vậy, hoặc biết đâu bạn ấy cũng có những nỗi niềm riêng khó chịu rồi vô tình bộc phát những hành động không đẹp đó. Nếu con vẫn cảm thấy chưa hết sự tức giận con có thể viết nhật ký hoặc viết thư cho bạn ấy để nói rõ tâm trạng và ngỏ ý giúp bạn ấy mở lòng”.
Sau đó các bạn nhỏ đã làm hoà với nhau bằng những món quà, những lá thư trao tay chứa đựng nhiều sự yêu thương, cảm thông và thấu hiểu.
Hỗ trợ con khám phá bản thân:
Khuyến khích con tham gia các hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm mới và thử thách bản thân.
Nhận thấy con có năng khiếu và niềm đam mê với ngôn ngữ, đặc biệt là ngoại ngữ, mình cũng dành nhiều tâm huyết vun đắp cho sở thích ấy của con: cho con tham gia câu lạc bộ nói tiếng Anh sôi động, con có cơ hội tiếp xúc môi trường giao tiếp quốc tế từ rất nhiều người ngoại quốc đến từ nhiều nước trên thế giới, giúp con rèn luyện sự tự tin trong giao tiếp, chui rèn kỹ năng ngôn ngữ một cách tự nhiên và hiệu quả.
Thỉnh thoảng mình cũng sẽ cùng con tổ chức những bữa tiệc tụ tập ở nhà mời các bạn và cô giáo tiếng Anh đến nhà chơi cùng nhau nấu các món ăn Việt Nam, cùng ca hát, cùng dạo bộ hoặc chơi đánh cầu lông … giúp tạo môi trường trải nghiệm tiếng Anh thực tế và gắn kết tình cảm với cô giáo và các bạn học.
Ngoài ra, con cũng có cơ hội được trải nghiệm đa dạng nhiều chương trình thú vị khác nhau như lớp học Yoga for Kids, câu lạc bộ phượt đạp xe của Hội phụ huynh, lớp nhóm nhỏ các bạn đan móc len, vào bếp nướng bánh, các chương trình thiện nguyện thông qua các buổi hoà nhạc , nhồi thú bông bán hàng tặng các em cùng cao nguyên … giúp rèn luyện thể chất và cân bằng.
Thông qua việc tham gia các hoạt động, giúp con khám phá bản thân, rèn luyện được kỹ năng sống và vun bồi những giá trị tốt đẹp cho tương lai.
Giúp con khám phá sở thích , năng khiếu và giá trị của bản thân trong từng công việc con làm một mình hay khi tham gia tập thể cùng các bạn trong các dự án cộng đồng.
Từ đó, tạo thêm nhiều cơ hội cho con giao lưu và học hỏi từ những người khác.
Khuyến khích con đặt mục tiêu và theo đuổi sở thích, đam mê và ước mơ:
Đan nhà mình cổ có sở thích thưởng thức ẩm thực (ăn ngon), nấu những món ăn yêu thích, làm bánh … đặc biệt là khâu trang trí như mấy pastry chef chuyên nghiệp hàng đầu thế giới trên Masterclass ý.
Mình đã động viên tạo điều kiện cho con thoả sức vùng vẫy trong gian bếp. Ngay từ những bước chân đầu tiên vào thế giới bánh ngọt, con đã va phải nhiều khó khăn, thử thách.
Rất nhiều các công đoạn đòi hỏi sự tỉ mẩn , từ việc tỉ mỉ cân đong nguyên liệu, nhào bột, đánh trứng, cho đến cẩn thận đặt khuôn bánh vào lò nướng và hồi hộp đếm ngược từng giây phút để chờ bánh nở phồng, đều đòi hỏi sự chính xác và kiên nhẫn … ấy vậy mà những mẻ bánh đầu tiên vẫn fail.
Con dần học được cách chấp nhận thất bại từ những bước đi đầu tiên , học cách quan sát, phân tích tìm ra lý do dẫn đến thành phẩm chưa mỹ mãn rồi sốc lại tinh thần kiên trì làm lại, mặc cho con chuột bạch mẹ tiếp tục lên cân vèo vèo vì đã phải thử quá nhiều mẻ bánh hỏng.
Cứ thế theo thời gian tay nghề làm bánh của con gái cũng dần được mài dũa ngày càng bén!
Còn nhớ dịp hè năm ngoái chuẩn bị chào đón tuổi 11 thần tiên, con gái quyết tâm sẽ tự tay làm một chiếc bánh sinh nhật vị sô cô la hoàn hảo để tặng cho chính mình và mời người thân và bạn bè cùng thưởng thức.
Với mục tiêu mạnh mẽ đó, con chủ động xông xáo thực hiện công tác tra cứu, tìm tòi các đầu sách về nghệ thuật làm bánh, trau dồi kiến thức và học hỏi kinh nghiệm từ bạn bè cùng lớp đã thành công rồi tỉ mẩn ghi lại công thức vào sổ tay.
Mẹ cũng mạnh dạn đăng ký cho con tham gia một khoá học online dạy làm bánh cơ bản.
Nỗ lực không ngừng nghỉ của con gái đã được đền đáp bằng một chiếc bánh sinh nhật xinh đẹp và thơm ngon vô cùng.
Từ đó, con thường xuyên trổ tài làm bánh kem trong những dịp lễ hội đặc biệt, mang đến niềm vui cho gia đình và bạn bè bằng những sáng tạo ẩm thực của mình.
Niềm đam mê làm bánh đã giúp con trưởng thành và tự tin hơn rất nhiều.
Giúp con đối mặt với những khó khăn và thất bại một cách tích cực:
Dạy con cách nhìn nhận thất bại như một cơ hội để học hỏi và trưởng thành.
Khuyến khích con kiên trì và không bỏ cuộc trước những thử thách.
Giúp con tìm ra giải pháp cho những vấn đề gặp phải.
Còn nhớ giai đoạn đầu khi con bắt đầu làm quen với bộ môn đàn dây Violon, đôi tay con cứ run rẩy và tiếng đàn nghe thật chói tai gây cảm giác cực kỳ khó chịu.
Mỗi lần tập con phải học cách đối diện những cảm xúc khó chịu, những cơn đau các đầu ngón tay trái do phải bấm trên dây đàn thanh mảnh cứng đơ và phải phối hợp nhịp nhàng với tay phải cầm kéo vĩ.
Trong khi tư thế đứng phải thẳng, không gù lưng, đứng lâu sẽ rất mỏi … nên dễ gây cảm giác chán nản, khó chịu và quạo quọ …. cao trào tưởng chừng muốn bỏ cuộc.
Lựa những lúc vui vẻ, mình nhẹ nhàng gợi mở câu chuyện hỏi han con:
Mẹ: “Học đàn kéo dây chắc là đau và khó chịu lắm đúng không con?”
Đan: “Dạ, mỏi tay chân, ê ẩm lưng, não cứ phải căng ra để nhớ nốt nhạc, tai vểnh lên để cảm nhận âm …. !!! Mà mẹ sướng ghê, có phải học đâu mà biết sự khổ luyện vất vả cỡ nào”
Mẹ: “Mẹ hiểu những khó khăn vất vả và cảm xúc khó chịu của con. Nhưng thật sự là bất cứ điều gì con làm đều sẽ có lúc gặp khó khăn thử thách. Quan trọng con phải biết vượt qua mong muốn yêu chiều cảm xúc thoải mái của bản thân, dũng cảm đối mặt và vượt qua chúng để đạt được mục tiêu của mình. Hãy luôn nhớ rằng, thất bại là mẹ của thành công và kiên trì là chìa khoá để mở ra cánh cửa thành công.“
Mỗi ngày từng chút một mình cùng con lên kế hoạch tập đàn ban đầu là 10 phút trong tháng đầu tiên, rồi tăng dần thời lượng lên 15-20-30-45 phút trong các tháng tiếp theo.
Quan trọng là thái độ giữ nhịp đều đặn và kiên trì luyện tập trong thời gian đủ lâu tạo thành thói quen.
Bên cạnh mẹ, con cũng có sự hỗ trợ nhiệt tình của thầy giáo dạy đàn và các bạn học cùng lớp tạo môi trường rèn luyện cùng nhau.
Nhờ đó con cũng đã có những thành quả nho nhỏ trong quá trình rèn luyện và đã tự tin đứng lên sân khấu biểu diễn cho các chương trình gây Quỹ từ thiện, lần đầu tiên là chương trình Salon #5 ….
Lời kết
Mình muốn con hiểu rằng sau mỗi cơn mưa giông bão thì trời sẽ sáng, và sau mỗi thất bại con sẽ đứng lên mạnh mẽ hơn.
Và con cũng trở nên tự tin, cảm thấy có động lực tự khẳng định rằng bản thân hoàn toàn có khả năng vượt qua mọi khó khăn thử thách.
Hành trình đồng hành cùng con gái trong giai đoạn dậy thì là một cuộc phiêu lưu đầy thú vị và thử thách.
Qua những thăng trầm, mình nhận ra rằng, việc xây dựng năng lực tự nhận thức bản thân cho con là một quá trình lâu dài và cần sự kiên trì.
Bằng cách tạo ra một môi trường an toàn, lắng nghe, thấu hiểu và khuyến khích con khám phá bản thân, mình tin rằng con gái sẽ ngày càng trưởng thành và tự tin hơn.
Mình hy vọng những chia sẻ này sẽ hữu ích cho các bậc phụ huynh khác đang đồng hành cùng con em mình trong giai đoạn quan trọng này.
Mời bạn đọc thêm: