Giáo dục Waldorf: Lựa chọn táo bạo hay đầu tư giá trị?
7 bí mật về Giáo dục Waldorf: Cha mẹ nên biết trước khi quyết định!
Giới thiệu về giáo dục Waldorf:
Trong thế giới giáo dục với đa dạng những lựa chọn, phương pháp Waldorf nổi lên như một điểm sáng độc đáo, thu hút sự chú ý của nhiều bậc phụ huynh.
Được phát triển bởi nhà triết học người Áo Rudolf Steiner vào đầu thế kỷ 20, giáo dục Waldorf lấy cảm hứng từ triết lý nhân văn và hướng đến sự phát triển toàn diện của trẻ em.
Khác biệt với giáo dục truyền thống, Waldorf tập trung vào nuôi dưỡng trí tưởng tượng, sự sáng tạo và khả năng tự do khám phá của trẻ thông qua các phương pháp giảng dạy độc đáo và môi trường học tập khơi gợi cảm hứng không ngừng.
Ngày nay, giáo dục Waldorf đã có mặt trên khắp thế giới với hơn 1.000 trường học tại hơn 70 quốc gia.
Tuy nhiên, bên cạnh những lời khen ngợi, giáo dục Waldorf cũng không ít tranh cãi.
Một số lo ngại thường gặp bao gồm việc thiếu bằng chứng khoa học, chương trình học không đồng nhất, chi phí cao, và thiếu sự chuẩn bị cho học sinh khi chuyển tiếp lên bậc học cao hơn.
Vậy, giáo dục Waldorf - lựa chọn "thời thượng" hay "mạo hiểm" cho tương lai con bạn?
Bài viết này sẽ đưa bạn đến với hành trình khám phá những ưu và nhược điểm, những tiềm năng và thách thức của phương pháp giáo dục độc đáo này.
Cùng với đó, bài viết cũng sẽ cung cấp những thông tin hữu ích giúp bạn có cái nhìn khách quan và đưa ra quyết định sáng suốt cho con em mình.
7 "Góc khuất" cần cân nhắc trước khi lựa chọn trường Waldorf cho con bạn
Kiến thức học thuật không được chú trọng ở những năm đầu đời
Giáo dục Steiner-Waldorf nổi tiếng với triết lý giáo dục trẻ em toàn diện nhân văn, trong đó bảo vệ trẻ khỏi những áp lực bên ngoài như:
Chạy đua Thành tích học tập
Các dạng Bài kiểm tra
Tin tức và thông tin của thế giới người lớn
Các vấn đề liên quan Chính trị ...
Vì vậy, nhiều trường Waldorf trì hoãn việc trang bị các "kỹ năng cơ bản" truyền thống về đọc, viết và tính toán cho đến khi trẻ lớn hơn.
Giai đoạn trước khoảng 7 tuổi, hầu hết việc học tập diễn ra thông qua kể chuyện, vẽ và giao tiếp bằng miệng.
Đối với trẻ nhỏ tại các trường Waldorf, trường học nhấn mạnh hơn đến các kỹ năng xã hội, sáng tạo, nghệ thuật và khoa học thực hành.
Điều này thường dẫn đến động lực học tập tự nhiên cao hơn trong lĩnh vực khoa học và kỹ năng xã hội tốt hơn .
Nghe qua thì đây có vẻ là một ý tưởng tuyệt vời. Chúng ta thường tin rằng trẻ em nên được bảo vệ khỏi việc học tập nặng nề ở độ tuổi quá nhỏ và thế giới đang đặt quá nhiều áp lực lên trẻ.
Tuy nhiên, nhiều phụ huynh cũng lo lắng con mình sẽ thua kém bạn bè về mặt học thuật.
Nếu trẻ bỏ lỡ những năm học đầu tiên, có lo ngại rằng học sinh sẽ bị tụt hậu và khó có thể theo kịp các bạn khác.
May mắn thay, nhiều nghiên cứu về tỷ lệ thành công và kết quả thi cử của trẻ em học theo phương pháp Steiner-Waldorf cho thấy rằng những lo ngại này không hoàn toàn chính xác.
Ví dụ:
Một nghiên cứu của Đại học Stanford về một trường Waldorf ở Sacramento cho thấy học sinh tại trường đạt điểm cao hơn điểm trung bình của các học sinh không học theo phương pháp Waldorf trong các bài kiểm tra chuẩn hóa vào lớp 8.
Một nghiên cứu của New Zealand được công bố trên Tạp chí Nghiên cứu Trẻ em Mầm non cho thấy học sinh theo học Waldorf đã bắt kịp các bạn cùng lứa tuổi trong chương trình giáo dục chính thống về kỹ năng đọc ở độ tuổi 10, bất chấp việc bắt đầu muộn hơn.
Một nghiên cứu của Mỹ được công bố trên Tạp chí Các vấn đề Giáo dục Thời sự cho thấy học sinh trường Waldorf trung bình có kết quả học tập thấp hơn vào lớp 3 nhưng đã vượt qua học sinh theo chương trình chính thống vào lớp 8.
Như vậy, có thể thấy giáo dục Waldorf có cả ưu điểm và nhược điểm khi đề cập đến việc dạy các kỹ năng cơ bản.
Quan trọng là cha mẹ cần cân nhắc giữa lợi ích về sự phát triển toàn diện và nỗi lo con mình bị tụt hậu so với bạn bè.
Giáo dục Waldorf và sự xa rời kỹ thuật công nghệ số
Ngay từ những ngày đầu, phương pháp Steiner-Waldorf đã chú trọng đến môi trường thiên nhiên.
Trường học Waldorf thường mang vẻ đẹp tự nhiên, sử dụng đồ chơi gỗ và trưng bày các tác phẩm nghệ thuật do chính học sinh sáng tạo.
Tuy nhiên, yếu tố công nghệ lại được hạn chế trong môi trường học này.
Trẻ em thường không tiếp xúc với máy tính cho đến khoảng 7 tuổi và ngay cả sau đó, công nghệ cũng không được ưu tiên cho đến khoảng 14 tuổi.
Giáo dục Waldorf hướng đến việc học tập thông qua các giác quan trực tiếp, sử dụng đồ vật thực tế và tương tác xã hội.
Tuy nhiên, chúng ta đang sống trong một thế giới mà hầu hết mọi công việc đều đòi hỏi kỹ năng công nghệ.
Nhiều trẻ em phương Tây thuộc tầng lớp trung lưu được tiếp xúc với máy tính bảng từ khi còn nhỏ.
Khi công nghệ ngày càng trở thành một phần không thể thiếu của cuộc sống thế kỷ 21, khoảng cách giữa các trường Waldorf "ngắt kết nối" và các trường học chính thống "thân thiện công nghệ" ngày càng rộng.
Học sinh Waldorf có thể không phải là "công dân kỹ thuật số" và sẽ gặp bất lợi đáng kể trong thế giới công nghệ.
Giáo dục Waldorf và Tỉ lệ Tiêm Chủng Thấp:
Một trong những tranh cãi xung quanh giáo dục Waldorf là tỷ lệ tiêm chủng thấp ở trẻ em theo học.
Thậm chí, Cơ quan Y tế Cộng đồng Anh còn coi các trường Steiner là "nhóm dân cư có tỷ lệ tiêm chủng thấp".
Nguyên nhân của tỷ lệ tiêm chủng thấp này có thể phức tạp và đa dạng, bao gồm:
Niềm tin về "đời sống tự nhiên": Vaccine có thể bị coi là "không tự nhiên" và do đó nên tránh xa trẻ em.
Niềm tin vào "hệ miễn dịch do Chúa ban tặng": Triết lý Waldorf có một số yếu tố tôn giáo tiềm ẩn (sẽ được thảo luận bên dưới). Một số người tin rằng hệ miễn dịch là món quà của Thượng đế và không nên can thiệp bằng vaccine.
Niềm tin vào nghiệp: Bệnh tật thời thơ ấu có thể là kết quả của nghiệp và không phải thứ có thể hoặc nên ngăn ngừa bằng vaccine
Tuy nhiên, có lẽ nhiều phụ huynh chọn trường Steiner sẽ không đồng ý với ít nhất một hoặc ba các quan điểm nêu trên.
Điều quan trọng là cần hiểu rằng đây không phải là những quan điểm phổ biến hay áp dụng cho tất cả các trường học hoặc phụ huynh theo phương pháp Steiner.
Thực tế, các trường Waldorf thường không đưa ra hướng dẫn về việc tiêm chủng.
Vấn đề tiêm chủng thấp cần được nhìn nhận thấu đáo, tách biệt khỏi những suy đoán về triết lý giáo dục.
Cha mẹ cần chủ động tìm hiểu về chính sách tiêm chủng của từng trường và cân nhắc lợi ích của việc tiêm phòng cho trẻ em
Bóng Đen Phân Biệt Chủng Tộc của Rudolf Steiner và Giáo Dục Waldorf
Rudolf Steiner (1861-1925), cha đẻ người Đức của triết lý giáo dục Waldorf, từng có những quan điểm gây tranh cãi gay gắt về vấn đề chủng tộc.
Thứ nhất: Ông tin rằng người da trắng có "cuộc sống trí tuệ" trong khi người da đen có "cuộc sống bản năng".Nói cách khác, theo Steiner, người da trắng thông minh hơn.
Thứ hai: Ông tin vào thứ bậc chủng tộc, và bạn có thể leo lên thứ bậc đó thông qua luân hồi. Nếu bạn là một người da đen tốt, có lẽ bạn sẽ được tái sinh thành người da trắng trong kiếp sau.
Thứ ba: Ông tin vào sự phân biệt chủng tộc và cho rằng người da đen không được chào đón ở châu Âu.
Đây rõ ràng là những quan điểm phân biệt chủng tộc đáng lên án!
Hơn nữa, vào năm 2014, bản tin BBC Newsnight đã đưa tin về những cáo buộc phân biệt chủng tộc trong các trường Steiner ở Anh.
Để đáp lại báo cáo của Newsnight, Hiệp hội Trường học Steiner Waldorf Vương quốc Anh (SWSF) tuyên bố:
“Mặc dù một số bài giảng đồ sộ của Steiner, khi đọc lướt qua, có chứa các tuyên bố mang tính phân biệt chủng tộc theo cách nhìn hiện đại, nhưng không có tuyên bố nào trong số này xuất hiện trong các bài viết giáo dục của ông. Các trường học của chúng tôi không chấp nhận phân biệt chủng tộc.”
Ngoài ra, các tổ chức Steiner-Waldorf thường nhấn mạnh rằng các bài viết của Steiner có thể chứa một số tuyên bố phân biệt chủng tộc, nhưng nhìn chung triết lý giáo dục của ông hướng tới sự hòa nhập.
Ví dụ,
Hội đồng Giáo dục Steiner Waldorf Châu Âu (ECSWE) nhận xét :
“Nhân học (Triết lý Anthrophosophy), nền tảng của Giáo dục Waldorf, kiên quyết chống lại mọi hình thức phân biệt chủng tộc và chủ nghĩa dân tộc.Trong suốt các tác phẩm của Steiner, có một tình cảm chống phân biệt chủng tộc nhất quán và ông thường xuyên mô tả quan điểm phân biệt chủng tộc là lỗi thời và đi ngược lại các giá trị và phẩm giá cơ bản của con người.”
Tương tự, SWSF tuyên bố :
“Những quan điểm phân biệt chủng tộc không phù hợp với tầm nhìn dài hạn của Steiner về một xã hội mà những phân biệt như vậy hoàn toàn không liên quan. Các trường học Steiner Waldorf hiện đại lên án mọi hình thức không khoan dung, hướng đến việc giáo dục trong tinh thần tôn trọng và khuyến khích trẻ em có lòng rộng lượng với người khác.”
Như vậy, mặc dù những cáo buộc về phân biệt chủng tộc trong triết lý của Steiner có cơ sở, các trường Steiner-Waldorf của thế kỷ 21 dường như muốn mạnh mẽ bác bỏ mọi hình thức phân biệt chủng tộc.
5. Nền tảng Tôn giáo và Triết học của Giáo dục Waldorf
Triết lý giáo dục Steiner-Waldorf có những yếu tố tôn giáo tiềm ẩn.
Mức độ những yếu tố này được áp dụng thực tế trong các trường Waldorf hiện đại vẫn chưa rõ ràng.
Tuy nhiên, nhìn vào các tác phẩm của Steiner, chúng ta có thể thấy:
Niềm tin vào luân hồi và nghiệp: Steiner tin vào sự luân hồi của linh hồn và nghiệp báo.
Khuyến khích tính tâm linh của trẻ em: Giáo dục Waldorf khuyến khích sự phát triển tâm linh của trẻ em nhưng không định nghĩa cụ thể về "tâm linh".
Steiner phát triển môn Nhân học (Anthroposophy) - sử dụng khoa học để hiểu về tâm linh con người.
Tuy nhiên, các trường Steiner chính thức tuyên bố không tuân theo giáo lý tôn giáo trong giảng dạy.
Họ chỉ đơn giản thừa nhận trẻ em có thể có đời sống tâm linh.
Như Hiệp hội các Trường học Waldorf Bắc Mỹ lưu ý:
"Các trường Waldorf không theo đuổi bất kỳ giáo lý tôn giáo cụ thể nào, nhưng dựa trên niềm tin rằng con người và vạn vật đều có một chiều kích tâm linh. Các gia đình theo học tại trường Waldorf đến từ nhiều truyền thống tôn giáo và sở thích khác nhau."
Như vậy, giáo dục Waldorf có nền tảng triết học riêng, trong đó bao gồm cả yếu tố tâm linh nhưng không thiên về một tôn giáo cụ thể.
Điều này có thể phù hợp với một số gia đình nhưng khiến một số khác lo lắng.
Quan trọng là cha mẹ cần tìm hiểu kỹ về triết lý giáo dục và môi trường học tập của từng trường Waldorf trước khi đưa ra quyết định.
Sự gắn bó đồng hành một giáo viên duy nhất từ 5 đến 8 năm
Một trong những đặc trưng của trường Waldorf là một giáo viên có thể gắn bó với một lớp học trong nhiều năm.
Theo Hiệp hội các Trường học Waldorf Bắc Mỹ (AWSNA), học sinh có thể có cùng một giáo viên trong khoảng từ năm đến tám năm.
Ưu nhược điểm của phương pháp này như thế nào?
Ưu điểm:
Mối quan hệ gắn bó thầy trò: Học sinh có thể xây dựng mối quan hệ sâu sắc với giáo viên, tạo cảm giác thoải mái và an toàn hơn trong môi trường học tập. Giáo dục Waldorf vốn nhấn mạnh vào các mối quan hệ cá nhân bền chặt.
Sự hiểu biết sâu sắc về từng học sinh: Giáo viên gắn bó với lớp trong nhiều năm sẽ có thời gian để hiểu rõ tính cách, năng lực và sở thích của từng học sinh, từ đó điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp hơn.
Nhược điểm:
Ít tiếp xúc với phong cách dạy khác nhau: Tất cả giáo viên đều có những điểm mạnh và điểm yếu riêng. Một giáo viên mới có thể giúp học sinh đạt được những bước đột phá trong học tập và phát triển nhờ phong cách giảng dạy khác biệt.
Giới hạn trong việc tiếp xúc với các tấm gương người lớn: Trải nghiệm nhiều giáo viên và người lớn hướng dẫn có thể giúp học sinh có cái nhìn rộng hơn về các phong cách giảng dạy và nhân cách khác nhau. Giáo viên mới mang đến những góc nhìn tươi mới và kích thích tư duy học sinh.
Khó khăn khi học sinh không hòa hợp với giáo viên: Nếu học sinh không hòa hợp với giáo viên, việc phải gắn bó với người đó trong tám năm có thể là một thách thức.
Như vậy, việc một giáo viên gắn bó với học sinh trong nhiều năm có cả mặt tích cực và hạn chế.
Điều quan trọng là cha mẹ cần cân nhắc xem phương pháp này có phù hợp với tính cách và nhu cầu học tập của con em mình hay không.
Giáo dục Waldorf: Lợi ích và bài toán về chi phí
Nhìn chung, các trường Waldorf là trường tư thục, nên học phí thường đắt đỏ - có thể là một rào cản đối với các gia đình thu nhập thấp và gia đình thuộc nhóm thiểu số.
Ví dụ, một bài báo đã từng đề cập một trường Waldorf có mức học phí lên tới 19.000 đô la Mỹ một năm (chắc chắn một số trường khác có mức học phí thấp hơn đáng kể).
Do đó, chi phí là một trong những yếu tố cần cân nhắc quan trọng khi lựa chọn giáo dục Waldorf cho con em.
Bên cạnh những lợi ích tiềm năng, học phí cao có thể hạn chế cơ hội tiếp cận giáo dục Waldorf đối với nhiều gia đình.
Giải đáp thắc mắc và lo lắng của cha mẹ về giáo dục Waldorf
1. Triết lý giáo dục Waldorf có phù hợp với con tôi không?
Đây là câu hỏi quan trọng nhất mà cha mẹ cần tự trả lời.
Triết lý giáo dục Waldorf đề cao sự phát triển toàn diện của trẻ,bao gồm trí tuệ, cảm xúc, tinh thần và thể chất.
Phương pháp giảng dạy tập trung vào việc khơi dậy sự sáng tạo, trí tưởng tượng và khả năng tự do tư duy của trẻ.
Để đánh giá liệu triết lý Waldorf có phù hợp với con bạn hay không, cha mẹ nên:
Tìm hiểu kỹ về triết lý giáo dục Waldorf: Cha mẹ có thể tham khảo các tài liệu uy tín, website của các trường Waldorf hiện tại Việt Nam , hoặc tham gia các buổi hội thảo, tọa đàm về giáo dục Waldorf để hiểu rõ hơn về phương pháp này thông qua Cộng đồng Steiner Waldorf Việt Nam - SWAVN
https://www.facebook.com/SWAVN.99/?locale=vi_VN
Quan sát con bạn: Hãy dành thời gian để quan sát sở thích, tính cách và nhu cầu học tập của con. Liệu con bạn có phù hợp với môi trường học tập chú trọng vào hoạt động sáng tạo, ít sử dụng sách vở và công nghệ như trường Waldorf hay không?
Trao đổi với giáo viên: Nếu bạn có con đang học mầm non, hãy trao đổi với giáo viên của con về khả năng và nhu cầu học tập của trẻ. Giáo viên có thể đưa ra lời khuyên hữu ích về việc liệu con bạn có phù hợp với giáo dục Waldorf hay không
2. Chi phí học tập tại trường Waldorf có quá cao?
Đây là một vấn đề đáng cân nhắc đối với nhiều gia đình. Học phí tại các trường Waldorf thường cao hơn so với trường công lập và một số trường tư thục khác.
Tuy nhiên, cha mẹ cần lưu ý rằng học phí Waldorf bao gồm tất cả các chi phí cho chương trình học tập, hoạt động ngoại khóa, vật liệu học tập.
Do đó, cha mẹ không cần phải chi trả thêm nhiều khoản phí khác như khi cho con học trường công lập.
Một điểm cần lưu ý là cha mẹ cần chủ động chuẩn bị bữa trưa Lunch box cho các con mỗi ngày đến trường - nên mỗi giờ ăn trưa của các con tại trường không chỉ là ăn cho xong bữa mà là cùng nhau thưởng thức món ăn được sự chuẩn bị chỉn chu đầy tình yêu thương của cha mẹ, là sự giao thoa trao đổi văn hoá ẩm thực của tất cả các thành viên trong đơn vị gia đình lớp học.
3. Chất lượng giáo dục tại trường Waldorf có tốt không?
Chất lượng giáo dục tại các trường Waldorf đã được nhiều nghiên cứu đánh giá cao.
Học sinh Waldorf thường có kết quả tốt trong các bài kiểm tra tiêu chuẩn và đạt được nhiều thành công trong cuộc sống.
Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là chất lượng giáo dục có thể khác nhau giữa các trường Waldorf.
Do đó, cha mẹ nên tìm hiểu kỹ về uy tín và chất lượng giáo dục của từng trường trước khi quyết định cho con theo học.
Ngoài ra, cha mẹ cũng có thể tham gia các hội nhóm dành cho phụ huynh học sinh Waldorf trên mạng xã hội để chia sẻ kinh nghiệm và trao đổi thông tin với những người khác.
Lời kết
Giáo dục Waldorf là một lựa chọn giáo dục độc đáo và đầy tiềm năng.
Tuy nhiên, cha mẹ cần cân nhắc kỹ lưỡng về những ưu, nhược điểm của phương pháp giáo dục này trước khi quyết định cho con theo học.
Cha mẹ nên tìm hiểu kỹ về triết lý giáo dục Waldorf, chương trình học, phương pháp giảng dạy, đội ngũ giáo viên và môi trường học tập của trường Steiner trước khi cho con theo học.
Bên cạnh đó, cha mẹ cũng nên tham khảo ý kiến của con cái, đảm bảo rằng con cảm thấy thoải mái và tự tin với môi trường học tập mới.
Hãy là người tiêu dùng thông minh và đưa ra lựa chọn tốt nhất cho con bạn!
Mời bạn đọc thêm:
